Lęk jest naturalną emocją towarzysząca człowiekowi od najmłodszego dzieciństwa. Każdemu etapowi rozwoju dziecka towarzyszą lęki związane z nabywaniem kompetencji właściwych dla danego momentu rozwojowego. Są jednak dzieci, u których poziom lęku jest bardzo wysoki. Dzieci, które boją się bardziej? Jak im pomóc?
Amerykański psycholog Abraham Maslow w połowie ubiegłego wieku podzielił się ze światem opracowaną przez siebie teorią hierarchii potrzeb. Teorię tę obrazuje znany niemal na całym świecie schemat piramidy Maslowa – wizualna sekwencja potrzeb od najbardziej podstawowych (wynikających z funkcji życiowych), do potrzeb wyższego poziomu (związanych z samorozwojem).
Pierwsza i podstawowa relacja jaką człowiek nawiązuje w życiu jest to relacja z matką, lub innym głównym opiekunem. Jest to relacja niezbędna dziecku do przeżycia i prawidłowego rozwoju. Taka więź w zależności od faktu, czy daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, poczucie, że jest widziane i potrzebne, buduje podstawowe i nieuświadomione zaufanie do świata i determinuje sposób w jaki w przyszłości jako dorosły człowiek nawiązuje relacje z ludźmi. Pierwsza relacja może dać nam poczucie, że świat jest bezpiecznym miejscem, w którym zaspokajane są nasze potrzeby lub wręcz przeciwnie. To przekonanie na temat świata i ludzi zapisywane jest na poziomie nieświadomym i niesione dalej w dorosłe życie. Taką podstawową więź dziecka z matką nazywamy przywiązaniem.
Emocje są dla nas informacją o bieżących potrzebach – te zaś stanowią siłę napędową naszego życia. Chęć ich zaspokojenia stanowi motywację do podejmowania konkretnych działań i zachowania w określony sposób. Umiejętność radzenia sobie z emocjami, czyli działanie z ich uwzględnieniem, a nie tylko pod ich wpływem, jest znakiem dojrzałości. Aby ją osiągnąć, dziecku niezbędne są z jednej strony warunki biologiczne – dojrzałość układu nerwowego, z drugiej zaś wsparcie ze strony otoczenia oraz narzędzia, które będą wspomagały rozwój regulacji emocjonalnej.
Czym jest syndrom opuszczonego gniazda w klasycznym rozumieniu? Dużo mówi się o syndromie pustego gniazda w kontekście reakcji rodziców na opuszczanie przez ich dzieci rodzinnego domu. Ten silny kryzys emocjonalny, który może dotknąć zarówno matki, jak i ojców młodych dorosłych został szeroko opisany w literaturze z obszaru psychologii.
Oczekujemy od dzieci, że będą “grzeczne”, będą zachowywały się w odpowiedni sposób i według ustalonych przez nas reguł. Dzieci, tak jak my, bardzo często doświadczają stresu. Zachowują się wtedy w sposób świadczący o niezdolności do zareagowania na to co się dzieje wewnątrz i wokół nich – dźwięki, hałas, rozpraszające bodźce, dyskomfort, emocje. Wtedy poziom pobudzenia u dziecka może być szczególnie wysoki, a nieumiejętność poradzenia sobie w takich sytuacjach może przeradzić się w zachowania niezrozumiałe dla dorosłych. Czasem reakcje dzieci są tak gwałtowne i na pozór nieadekwatne do sytuacji, że dorośli odbierają te zachowania jako “niegrzeczne”, “niewłaściwe”.
Wielu rodziców nastolatków zadaje sobie czasem pytanie: jak być rodzicem dorastającego człowieka i przetrwać? Niepokój i wątpliwości bywają podsycane przez otoczenie – w końcu trudno nie martwić się, słysząc komunikaty typu: No, teraz to da ci w kość, zobaczysz…
Trwamy więc w oczekiwaniu na najgorsze– które wcale nie musi nastąpić 😉
Samoocena i poczucie własnej wartości są określeniami, które są ze sobą utożsamiane, stosowane są często zamiennie i mylone ze sobą. Tak naprawdę wiele je różni. Poczucie własnej wartości wiąże się z bezwarunkowym przyjęciem swojego istnienia. Jest to akceptacja siebie takim jakim się jest, ze swoimi wadami i zaletami. Samoocena jest oceną samego siebie, głównie w odniesieniu do innych osób. Jest oparta na porównywaniu i dążeniu do bycia lepszym.
Wielu rodziców zastanawia się, jak przygotować swoje dziecko na pojawienie się młodszego brata lub siostry. Często radosnemu oczekiwaniu na nowego członka rodziny towarzyszą obawy rodziców związane z tym, czy obecne już na świecie dzieci zaakceptują małego człowieka. Nic dziwnego – pojawienie się dziecka na świecie to wyzwanie dla całej rodziny, również dla najmłodszych domowników.
Wokół okresu dorastania funkcjonuje wiele mitów. Niektórzy rodzice z przerażeniem czekają na moment, aż ich dziecko wejdzie w chwilowy „okres buntu” i da im popalić. Często okres dojrzewania jest traktowany jak taka konieczna rozwojowa udręka, którą najlepiej jest jakoś przeczekać. Zachowanie nastolatków często zasiewa więc w dorosłym otoczeniu ziarna niepewności, niepokoju, frustracji, bezradności. Patrząc na tę sprawę z perspektywy dorosłego, „okres buntu” wydaje się być całkiem trafnym określeniem na te wszystkie niezrozumiałe zachowania młodzieży, ale czy natura chce nam dorosłym po prostu zrobić „na złość”, czy może jednak te zachowania służą czemuś ważnemu w rozwoju człowieka?
