„Moja córka wyznała mi, że jest lesbijką”. „Mój syn powiedział mi, że jest gejem”. Przyjęcie takiej informacji, może wiązać się z pewnymi trudnościami. Żeby odnaleźć się w takiej sytuacji, warto ją najpierw zrozumieć.

Czym właściwie jest coming out?

Sformułowanie „coming out” to skrót od hasła “coming out of the closet” i dosłownie oznacza „wyjście z szafy” – w języku polskim używa się również tego terminu. Opisuje on opowiedzenie o swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej innym osobom. Zazwyczaj mówi się o coming oucie tylko w przypadku osób LGBTQ+. Wynika to z kultury, w której domyślnie przypisuje się wszystkim osobom orientację heteroseksualną. Osoby o orientacji nieheteroseksualnej często żyją w tajemnicy, ukrywają swoje relacje romantyczne w obawie przed reakcją społeczeństwa, w tym również bliskich. Ujawnianie swojej tożsamości to proces, a nie pojedyncze zdarzenie. Najpierw odbywa się wewnętrznie, przechodzi go sama osoba, która uświadamia sobie i zaczyna akceptować nową sytuację w swoim życiu. Następnie każda rozmowa z innymi osobami, w której ujawnia swoją orientację lub tożsamość, jest kolejnym etapem tego procesu. Jest to każdorazowo bardzo osobiste przeżycie.

 

Reakcje rodziców

Informacja o homoseksualności dziecka często jest dla rodziców trudna do przyjęcia, powoduje uczucie utraty równowagi, osamotnienia, straty, budzi obawy. Badania specjalistów z dziedziny zdrowia psychicznego pracujących z rodzinami wykazały, że wielu rodziców po ujawnieniu nieheteroseksualnej orientacji przez dziecko odczuwa głęboki żal i opłakuje utratę statusu „normalnej” rodziny. Przechodzą oni serię stadiów podobnych do szoku występującego po otrzymaniu informacji o zbliżającej się własnej śmierci lub etapów przeżywania żałoby: zaprzeczenie i poczucie izolacji, gniew, targowanie się, depresja i akceptacja. O poszczególnych etapach żałoby pisze w swoim artykule Nikodem Wejerowski (link).  Przebieg tego procesu jest oczywiście bardzo indywidualny, może różnić się nasileniem– u jednych rodziców występuje częściowo, podczas gdy inni od razu przechodzą do etapu akceptacji. Przechodzenie przez ten proces i godzenie się z orientacją seksualną córki lub syna, jest  naturalnym mechanizmem i dla większości rodziców stanowi istotną zmianę, utratę oczekiwań i wyobrażeń na temat dziecka związanych z heteronormą – małżeństwo z osobą odmiennej płci, posiadanie wnuków i wnuczek, pełnienie roli dziadka czy babci. Proces, przez który przechodzi rodzic jest bardzo podobny do procesu, przez który przechodzi dziecko, odkrywające w sobie nienormatywną orientację. U rodziców często pojawiają się również pytania o to, jak przekazać tę informację rodzinie i znajomym. A może lepiej to ukryć? Jest to również rodzaj coming outu. Na pewno powinno się tę decyzję omówić z córką lub synem, których ujawnienie dotyczy.

 

Dlaczego mi to mówi? Dlaczego nie powiedział_a mi wcześniej?

Niektórzy rodzice twierdzą, że byliby szczęśliwsi, gdyby nie wiedzieli o homoseksualnej orientacji swojego dziecka. Wracają myślami do czasu sprzed coming outu, kiedy ten „problem” nie istniał. Był to jednak okres dystansu emocjonalnego między rodzicem a dzieckiem, spłycenia relacji, konieczności utrzymywania w tajemnicy niezwykle istotnej części tożsamości i życia dziecka. Akceptacja orientacji seksualnej syna lub córki wpływa na poprawę relacji, pozwala na otwartość i zacieśnienie więzi między rodzicem i dzieckiem. Dzięki temu można poznać i zrozumieć swoje dziecko, towarzyszyć mu w istotnych momentach i uczestniczyć w pełni w jego życiu.

Czasem rodzicom trudno jest pogodzić się z tym, kiedy syn lub córka decyduje się na coming out wobec nich po długim czasie od momentu poznania swojej orientacji seksualnej. Może się to wiązać z zachwianiem zaufania do dziecka albo założeniem, że to dziecko nie ma zaufania do rodzica. Zdarza się, że rodzice szukają „winy” w sobie, kwestionują to, czy prawidłowo wywiązali się z roli matki lub ojca. Bywa, że osoby homoseksualne nie ujawniają swojej orientacji, ponieważ same przez długi okres oswajają się z nią i weryfikują swoje odczucia. Przełamanie niepewności i ujawnienie swojej orientacji rodzicom wymaga czasu i odwagi. Według badań, osoby nieheteroseksualne decydują się w pierwszej kolejności na coming out wobec przyjaciół i znajomych, a dopiero później wobec rodziny. Może mieć na to wpływ zależność finansowa lub mieszkaniowa wobec rodzica – osoba ujawniająca swoją orientację naraża się na odrzucenie, a co za tym idzie utratę mieszkania i środków do życia. Ryzykuje również utratę lub pogorszenie niezwykle ważnej relacji oraz utratę wsparcia emocjonalnego. Fakt, że te osoby decydują się na ujawnienie rodzicom swojej homoseksualności, może świadczyć o zaufaniu, miłości, pragnieniu szczerości i otwartości w relacji, chęci uzyskania wsparcia i zrozumienia oraz włączeniu ich w pełni w swoje życie.

 

Jak mam wspierać moje dziecko?

1. Bądź, słuchaj, towarzysz.
2. Poczekaj aż córka lub syn będzie gotowa/y na coming out wobec Ciebie.
3. Zdobywaj wiedzę, pytaj, ciekaw się.
4. Poszukaj wsparcia, jeśli jest Ci trudno.

Wspieranie własnej córki czy syna powinno być naturalne, adekwatne do ich potrzeb i oczekiwań, i oparte na rozmowach i uważnym słuchaniu. Bez wątpienia wymaga to pewnych zmian w komunikacji i nauki rozmów na tematy, które wcześniej nie były poruszane. Cierpliwe oczekiwanie na gotowość dziecka do coming outu oraz stworzenie mu komfortowych warunków do tak trudnej rozmowy, na pewno jest również formą wsparcia. Kolejnym aspektem jest zdobywanie rzetelnej wiedzy na temat LGBTQ+, przekazywanie jej członkom najbliższego otoczenia i bronienie dziecka w sytuacjach negatywnych reakcji innych osób. Najważniejsze jest po prostu bycie, towarzyszenie i akceptowanie. Jeżeli sytuacja okazuje się dla rodzica trudna lub obciążająca, warto poszukać wsparcia.

 

Gdzie szukać wsparcia?

Wsparcie dla rodziców po coming oucie dziecka może mieć różne formy w zależności od potrzeb. Poszerzenie świadomości i rozumienia sytuacji może zmniejszyć poziom napięcia. W tym celu warto poszukać publikacji dotyczących osób LGBTQ+ i ich rodzin. W mediach społecznościowych można znaleźć wypowiedzi rodziców osób nieheteroseksualnych, którzy mają już ten moment za sobą. Odnalezienie grupy odniesienia może zniwelować poczucie osamotnienia i odmienności. Niektórzy rodzice mogą potrzebować wsparcia psychologa_żki lub psychoterapeuty_ki. Dobrym pomysłem może być również dołączenie do grupy wsparcia lub grupy samopomocowej dedykowanej dla rodziców dzieci LGBTQ+. W Poznaniu taka grupa prowadzona jest np. przez Grupę Stonewall (link poniżej). Wsparcie można uzyskać również we własnym otoczeniu, wśród rodziny i przyjaciół. Wymaga to jednak pierwszego własnego coming outu jako rodzic osoby nieheteroseksualnej.

Autorka: Anna Kowalik

Bibliografia:

• Savin-Williams R. C. (2011). Homoseksualność w rodzinie. Ujawnianie tajemnicy. GWP
• Publikacja zbiorowa pod red. Gajewska, K., Remin. K. (2011). My rodzice. Pytania i odpowiedzi rodziców lesbijek, gejów i osób biseksualnych. Kampania Przeciw Homofobii
• Publikacja zbiorowa pod red. Remin, K. (2021). Tęcza w siedmiu odsłonach. Zasobnik Akademii Zaangażowanego Rodzica. Kampania Przeciw Homofobii
• Rubik, A. (2018). #SEXEDPL. Rozmowy Anji Rubik o dojrzewaniu, miłości i seksie. W.A.B.

Przydatne linki:

Grupa Stonewall – wsparcie dla rodziców
Publikacje KPH – Kampania Przeciw Homofobii
My, Rodzice
Film o rodzicach osób LGBTQ+